3-Vektörel ve Skaler Büyüklükler

Fiziksel büyüklükler iki grupta toplanır.

1. Skaler Büyüklükler

Bir sayı ve bir birim ile ifade edilen büyüklüklerdir. Skaler büyüklükler ifade edilirken yön belirtilmez. Zaman, uzunluk, kütle, enerji skaler büyüklüklerdir.

45 saniye, 68 metre, 24 kilogram , 15 joule  …………… gibi

2. Vektörel Büyüklükler

Bir sayı, bir birim ve yanında yön ile tanımlanan büyüklüklerdir. Hız, ivme, kuvvet, elektrik alan ve manyetik alan vektörel büyüklüktür.

Bu büyüklükleri ifade ederken yön bildirmek gerekir. Örneğin:

Araç 20 metre/saniye hızla kuzeye gidiyordu.

Çocuk masayı 15 Newton kuvvetle kendine doğru çekiyor.  …………gibi

NOT: HIZ (velocity)  vektörel bir büyüklük olduğu halde SÜRAT (speed) skaler bir büyüklüktür.

NOT: Fizikteki temel büyüklüklerin hepsi (KISAMUZ) skaler büyüklüklerdir.

Vektörel büyüklükler vektörle (yön gösteren ok ile) gösterilir ve yönleri dikkate alınarak toplanır.

ÜNİTE SORULARI

1-

I. Akım şiddeti
II. Madde miktarı
III. Işık şiddeti
IV. Sıcaklık
V. Hız

Yukarıdaki niceliklerden hangileri fizikteki temel büyüklüklerdendir?

2-

Fiziğin hangi alt alanı “Evlerin duvarının kalın olması, ev içindeki sıcaklığı korumakta fayda sağlar mı” sorusunun cevabını araştırır?

A) Mekanik               B) Termodinamik                C) Katı hal fiziği                   D) Manyetizma                E) Optik

3-

Fiziksel bir büyüklüğün ölçümünde meydana gelen hata,

I. Ölçme aleti
II. Ölçümü yapan kişi
III. Ölçme yöntemi
hangilerinden kaynaklanabilir?

A) Yalnız I                            B) I ve II                   C) I ve III                 D) II ve III                   E) I, II ve III

4-

I. Sıcaklık
II. Kuvvet
III. Direnç
IV. Zaman

Yukarıda verilen fiziksel niceliklerden hangileri türetilmiş büyüklüktür?

5-

a. Hipotez kurulur.
b. Kontrollü deney yapılır.
c. Problemle ilgili veriler toplanır.
d. Problemin tespit edilmesi
e. Hipotezle ilgili tahminler yapılır.

Bilimsel çalışma sırasında takip edilen yollardan bazıları yukarıda karışık olarak verilmiştir.

Buna göre, doğru sıralama nasıl olmalıdır?

6-

Fiziksel Nicelik             Ölçme Aracı

I. Sıcaklık                    Termometre
II. Kuvvet                    Dinamometre
III. Kütle                     Eşit kollu terazi
IV. Akım şiddeti             Voltmetre
V. Uzunluk                       Metre

Yukarıda verilen fiziksel nicelik ve bu niceliği ölçmede kullanılan ölçme aracı eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?

7-

Yatay düzlemde m kütleli bir cisme uygulanan F kuvveti ile cismin hızlanmasının büyüklüğü (a) arasındaki ilişkiyi araştıran bir bilim insanı Şekil-I deki gibi bir düzenekten sonra Şekil-II deki düzeneği kuruyor.

Buna göre, bilim insanının yaptığı bu çalışmada  F (kuvvet), m (kütle), a (hızlanma büyüklüğü) niceliklerinden hangileri bağımlı değişken, bağımsız değişken ve kontrol değişkeni olarak değerlendirilir?

bağımsız değişken……..

bağımlı değişken……….

kontrol değişkeni……….

8-

Aşağıda verilenlerden hangisi paradigmaların özelliklerinden biri değildir?

A) Bilim insanlarının ortak kabul ettiği görüşlerden oluşmalıdır.

B) Kendi alanındaki sorunlara çözüm bulmalıdır.
C) Yeni sorunlara çözüm bulamadığında değişikliklere gidilmesi.
D) İleriye dönük karşılaşılabilecek sorunları çözmeye açık olmalıdır.
E) İnsanların ihtiyaçlarını karşılamada yetersiz olsa da değişmez yapıda olmalıdır.

9-

Şekilde verilen K,L,M,N vektörleri ile ilgili olarak ifade edilen;

I. K vektörü, L vektörüne eşittir.

II. M vektörü, K vektöründen büyüktür.

III. L vektörü ile N vektörü eşittir.

yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I        B) Yalnız II      C) II ve III      D) I ve II    E) I, II ve III

10-

Fizikteki temel büyüklüklere örnek vermesi istenen bir öğrenci, “Kütle, enerji, sıcaklık, uzunluk ve kuvvet’’ diyerek cevap vermiştir. Buna göre, öğrencinin soruya verdiği cevaptakilerden kaç tanesi doğrudur?

CEVAPLAR

1- I, II, III ve IV

2- B

3- E

4- II ve III

5- d, c, a, e, b

6- IV

7-  m

a

F

8- E

9- C

10- 3